Dọn Rác trong Tâm

(Trích bài pháp TT Thích TRí Quảng)

Phật dạy Bàn Đặc nếu không học được, không làm được việc lớn cũng làm được việc nhỏ là dọn quét phân nhơ. Phật mới đưa cho Bàn Đặc cây chổi vừa quét vừa học hai chữ chổi quét. Sau một thời gian học hai chữ này, ông vừa quét rác bên ngoài và cũng dọn sạch rác trong tâm đến mức độ tâm ông hoàn toàn thanh tịnh, không còn phiền não nhiễm ô, trở thành Thánh La-hán vượt hơn bào huynh làm cho đại chúng phải kính nể.


Từ chuyện Bàn Đặc chuyển sang kinh Pháp hoa, phẩm Tín giải thứ 4, Trưởng lão Ca Diếp, Ca Chiên Diên, Tu Bồ Đề và Mục Kiền Liên tiêu biểu cho bốn vị Thánh La-hán dẫn đầu đại chúng đã nói thí dụ cùng tử giúp chúng ta suy nghĩ sâu xa hơn và nhận thức rõ ràng hơn việc tu hành của mình. Các ngài thí dụ thân phận mình là cùng tử hèn hạ, không dám nghĩ mình cao sang là Thánh La-hán. Qua câu chuyện, chúng ta theo Phật học đức khiêm tốn. Ở trong chúng, tự khiêm hạ, nghĩ mình hốt dọn phân nhơ, nhưng chủ yếu trong lòng chúng ta có sở đắc. Thật vậy, trên bước đường tu, đối với chúng xuất gia, việc quan trọng là dọn dẹp phân nhơ trong lòng, nghĩa là cố gắng khắc phục phiền não trần lao nghiệp chướng. Đó là thành quả mà các vị Thánh La-hán đã đạt được và chia sẻ với chúng ta.

Vì vậy, tu hành không để tâm gì cả, bỏ tất cả, vì khởi niệm tốt thì sẽ có đối lập xấu khi chúng ta còn vướng mắc trong vòng tương đối. Thực tế cho thấy Tỳ-kheo trì giới tu nghiêm trang, nên thường bất mãn khó chịu với người không nghiêm trang, vì nghĩ rằng những người này đã gây ảnh hưởng xấu cho Tăng chúng. Như vậy là phiền não trong lòng đã phát sanh, từ ý niệm tốt biến thành xấu.

Qua Duyên giác, Phật dạy nếu là bậc chân tu thì không thấy lỗi của người, vì thấy lỗi của người, mình sẽ sanh phiền não. Tuy nhiên, hàng Thượng tọa, Hòa thượng được quyền thấy lỗi của đại chúng để chỉ dạy, vì tâm họ đã thanh tịnh. Nhưng nếu chưa thanh tịnh cũng bực bội khó chịu, phát ra lời nói khó nghe, thì không nên thấy lỗi của người.

Bực bội trong lòng là rác đã đổ trong lòng, mà không lo dọn rác phiền não trong lòng lại đem rác bên ngoài vào tâm mình, như vậy là từ ý niệm tốt, hành động tốt nhưng biến thành ý niệm xấu, lời nói xấu và hành động xấu.

Vì vậy, Phật dạy tu hành phải quán Không, tất cả đều Không. Bấy giờ Bồ-tát đi vào đời cứu độ chúng sanh, điển hình như Bồ-tát Nguyệt Quang. Theo kinh Hoa nghiêm, Bồ-tát này từ Thanh văn tu, đi vào đời, đạt được tất cánh Không, nhân Không và pháp Không. Tôi cảm nhận hạnh nguyện của Bồ-tát Nguyệt Quang qua bài kệ sau:

Bồ-tát Thanh Lương Nguyệt

Thường du tất cánh Không

Chúng sanh tâm cấu tịnh

Bồ-tát ảnh hiện trung.

Nghĩa là tâm chúng sanh thanh tịnh, Bồ-tát Nguyệt Quang hiện vào tâm họ, làm họ tốt thêm, nhưng với chúng sanh tâm nhơ bẩn, ngài cũng hiện vào để xóa phiền não trần lao nghiệp chướng cho họ, giúp họ đạt được tất cánh Không.